BİLGE KRAL’IN ÖLÜMÜNÜN ÜSTÜNDEN 13 YIL GEÇTİ

BİLGE KRAL’IN ÖLÜMÜNÜN ÜSTÜNDEN 13 YIL GEÇTİ

Bosna-Hersek Devleti’nin bağımsızlığını kazanmasında önemli rolü olan Aliya İzzetbegoviç’in 19 Ekim 2003 tarihinde vefat etti. 78 yıllık hayatı boyunca “İslâm Manifestosu, İslâm Deklarasyonu ve İslâmî Yeniden Doğuşun Sorunları, Doğu ve Batı Arasında İslâm ve Tarihe Tanıklığım” adlı eserleriyle özellikle İslam Dünyası’nda büyük yankı uyandırdı.

ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?

Bosna’nın yetiştirdiği ‘Bilge Kral’ İslami hassasiyetlere sahip bir aile ortamında 8 Ağustos 1925'te doğdu. Lise döneminde İslami konulara ilgisi ile Müslüman Gençler Kulübü  adındaki bir fikir örgütüne üye oldu. Buraya üye olduğunda henüz 15 yaşındaydı. İslami konuların tartışıldığı, fikir alışverişinin yapıldığı bu örgüt kısa süre içinde eğitim ve hayır faaliyetlerine de öncülük etmeye başladı.

Bu tarihlerde Sırp çentikleri  ile Hırvat Milliyetçileri ülke yönetimi için çatışma halindeydiler. Müslüman Boşnaklar bu iki grup arasındaki çatışmalara girmediler. Ancak 1945 Nisanında komünistler Bosna’ya girdiler. Ülke yönetimi Tito’nun eline geçti. Tito yönetiminin birincil düşmanı Hırvat Ustaşaları idi ancak bununla beraber komünizm karşıtı olan ve Müslüman kimliği ile varlığını devam ettiren Boşnaklardı. Tito partizanlara karşı muhalefet örgütlemek ve Sovyet karşıtı propaganda yapmak iddiaları ile Müslüman gençlerin faaliyetlerini yasaklayarak üyelerini tutuklattı.

Bu tutuklananlardan biri de Aliya İzzetbegoviç’ti. Tutuklanan Aliya İzzetbegoviç 5 yıl hapse mahkûm edildi. Bu onun hapishane ile ilk tanışmasıydı ancak son değildi. Tito’nun komünist rejiminin yoğun baskıları Boşnak Müslümanların kimliğini yok etmek için uyguladığı politikalara karşın Aliya İzzetbegoviç; İslami konular üzerine kafa yormakta, İslam dünyasının yaşadığı problemlere karşı fikirler üretmekteydi. 1970 yılında Müslümanların mevcut durumunu göz önüne alarak ‘İslam Bildirisi’ni yayınladı. Bu bildiri İslam dünyasına bir çağrı niteliğindeydi. İzzetbegoviç Müslümanlara, yeniden uyanış ve dirilişin sağlanması için Müslümanların İslam’da şuurlanması gerektiğini ifade ediyordu. Bu bildiri Yugoslavya’da olduğu gibi İslam dünyasında da büyük yankı uyandırdı.

1980 yılında Tito ölmüştü. Cumhurbaşkanlığı konusunda çıkan anlaşmazlık üzerine her federal eyaletin birer yıl süreyle cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmesi kararlaştırılmıştı. Bu gelişme ülkede kısmen özgürlük ortamının genişlemesine sebep olmuştu. İşte bu gelişmelerin ardından 1983 yılında Aliya İzzetbegoviç’in İslami Manifesto adlı kitabı  yayınlandı. Ancak bu kitap onun için yeni bir süreci başlatıyordu. Dönemin yönetimi İzzetbegoviç’i Avrupa’da radikal bir İslam cumhuriyeti kurmaya çalışmakla suçlayarak 14 yıl hapse mahkûm etti. Ancak onun bu mahkûmiyeti kitabının tüm İslam dünyasında daha geniş kitlelere ulaşmasına sebep oldu.

Aliya İzzetbegoviç 1988 yılında af yasası ile serbest kalırken aynı zamanda komünist rejimler çöküş dönemine girmişti. İzzetbegoviç, Yugoslavya’nın da dağılacağını tahmin etmekteydi. Federal devletlerde bağımsızlık yanlısı fikirler günden güne güç kazanıyordu. İşte bu günlerde Aliya İzzetbegoviç de Bosna-Hersek Özerk Cumhuriyeti’nde Demokratik Eylem Partisi (SDA) adında bir siyasi parti kurdu. SDA 5 Aralık 1990 tarihinde Bosna Hersek’te yapılan seçimlere kazandı. Bu seçim sonuçlarının ardından Aliya İzzetbegoviç Cumhurbaşkanı oldu. Federal devletlerde yaygınlaşan bağımsızlık yanlısı fikirler 1990’ların başında bağımsızlık hareketine dönüştü.1990 yılında Sosyalist Federal Cumhuriyetinin üye devletleri birbiri ardına bağımsızlıklarını ilan ettiler. İzzetbegoviç de 1 Mart 1992 yılında ülkesinde yaptığı referandumda bağımsızlık kararını halkın onayına sundu. Bosna-Hersek vatandaşlarının büyük kısmının bağımsızlık yönünde verdiği oyların neticesinde Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti.

Bu gelişme üzerine Sırplar ve Hırvatlar beraber hareket ederek Bosna-Hersek’i işgal etmeye başladılar. Sırp ve Hırvat güçleri dünyanın gözü önünde yüz binlerce insanı kadın-çocuk demeden katlettiler, yüz binlercesine tecavüz ettiler. Avrupa’nın ortasında yaşanan bu vahşete Avrupa ve Amerika sessiz kaldılar.

Aliya İzzetbegoviç ise 4 yıl süren bu vahşi savaşta halkının liderliğini büyük bir cesaretle, azimle yürüttü. Saraybosna bombalanırken burayı terk etmedi. Askerleri ile beraber siperde bulundu, sığınaklarda yaşadı. Ordunun başında cephede mücadele etti. Bir taraftan da barışın mücadelesini vererek diplomatik ilişkileri yürüttü. 1995 yılında Amerika’da imzaladığı Dayton Antlaşması ile ülkesinin yaşadığı vahşi işgali sonlandırdı. Bosna halkı yaklaşık 200 bin şehidin ardından özgürlüğüne böylece kavuştu. Dayton Antlaşması’na göre Bosna Hersek’te yapılan seçimlerde Aliya İzzetbegoviç ikinci kez cumhurbaşkanı seçildi. İzzetbegoviç 1998 yılına kadar cumhurbaşkanlığı görevini yürüttü. Aliya, 19 Ekim 2003 günü vefat etti.

ALİYA İZZETBEGOVİÇ’İN TARİHE GEÇEN BAZI SÖZLERİ

“Savaşta büyük zulme uğradınız. Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır.”

“Bir kelimeyi hiç aklınızdan çıkarmayın: Devlet. Devletin ne kadar önemli olduğunu hepimiz idrak etmeliyiz. Devletsiz bir millet boşluğa düşer, rüzgârda savrulup gider.”

“Nefrete nefretle cevap vermeyin. Bosna için nefret çıkmaz sokaktır. Nefret sadece bizim ruhlarımızı zedelemiyor, Bosna'nın özünü de zedeliyor.”

“Ölmeye hazır olan insanlar, ölmeye hazır olmayanlara karşı galip gelirler.” Büşra Topalak-Mehmetcan Erken( Ege Ajans)